Khoảng mười năm trước, khi nói làm một cuốn catalogue đồng nghĩa với việc chuẩn bị thông tin hình ảnh cho bên design in thành sách sau đó đem tặng cho khách hàng. Bây giờ làm vậy cũng được, nhưng có vẻ quê mùa lắm. Tệ lắm bây giờ cũng phải có CD đi kèm hoặc là các banner ghi các địa chỉ web to đùng khiến ai cũng phải nhớ và về nhà xem. E-catalogue tham gia một cách rất “hợp thời” và nhanh chóng với xã hội. Với thâm niên vài năm tham gia vào “công cuộc” đổi mới và làm đẹp cho các cuốn catalogue - tôi đúc kết một vài câu chuyện có thể “cà kê” lúc ‘trà dư, tửu hậu” với mọi người.

Ecard, khúc dạo đầu

Nói ecard là khúc dạo đầu nghe có vẻ không được đúng cho lắm vì website giới thiệu thông tin và sản phẩm có trước. Nhưng xin phép cho cái em “be bé, xinh xinh” như cái name card được đi đầu. Cái e-card, có lẽ phải gọi là e-name-card mới đúng vì nó trông như cái name-card, nó bé, nó mỏng và nó là một cái CD bị chặt bớt các cạnh đi. Phong trào sử dụng e-card xuất hiện tại Việt Nam chừng hơn hai năm trở lại đây do một số giám đốc các công ty đi nước ngoài được người ta tặng và về nước đặt hàng làm. Với đơn giá dao động từ 2USD->10USD/CD bao gồm công thiết kế và dập đĩa chi phí cho khoảng 1000 Card sẽ giao động từ 2000USD->8000USD(làm nhiều giảm giá). Tất nhiên với việc quảng bá rộng rãi sản phẩm bằng hình thức hết sức hiện đại, tiện lợi thì chi phí không phải là vấn đề, và cái tôi đề cập ở đây chính là những “mặt sau” của nó. Trước hết là chất lượng. Xin nói ngay chất lượng cả về nội dung và hình thức đều có những điều đáng nói. Thứ nhất là chất lượng bên ngoài, để có một vẻ bên ngoài cho đẹp thì phải dùng công nghệ dập đĩa từ một bản kẽm.

Nhưng cách này chỉ thực hiện với số lượng lớn(trên 1000 CD). Cách thứ hai là mua CD trắng dạng name-card rồi về dùng các đầu ghi - từ thông thường bằng PC – đến máy dập mini(một lần từ 5 đến 10 CD). Cách này cũng hay nhưng đến khâu làm đẹp cho nó, tức là cái mặt CD thì chỉ có cách đi  in lụa (Sang hơn thì in offset, hèn hơn thì in màu) lên giấy đề can rồi sau đó dán thủ công lên CD. Cách này cũng hay nhưng nhìn cái name-card là hết muốn xem nội dung. Càng nói về cái vẻ bề ngoài thì càng thấy có nhiều vấn đề, nhưng thôi, người việt ta có câu “tốt gỗ hơn tốt nước sơn”. Tạm xí xóa cho cái bề ngoài, bây giờ xem có gì bên trong nhé. Tạm xếp loại theo công nghệ để dễ xem xét, tôi thấy thông thường name-card nào có đầu tư nhất thường dùng công nghệ FLASH Animation để làm nội dung. Macromedia Flash là một phần mềm làm hình ảnh động dạng vector được ưa chuộng do sự tương tác và khả năng thể hiện multimedia rất hay.

Do thông tin chứa trong name-card khoảng chừng 40-50MB nên các thông tin trong name-card sẽ phải súc tích và gây ấn tượng mạnh với người xem nên hầu hết các khách hàng “khó tính” và quan tâm thực sự đến việc quảng bá mình qua name-card rất chú trọng đến nội dung và cách thể hiện. Thông thường khi xem các slide-show trình diễn bằng flash kết hợp với phần âm thanh chuyên nghiệp rất cuốn hút người xem. Còn một công nghệ khác sử dụng khi thiết kế nội dung cho e-card là HTML. Thiết kế một website tĩnh chứa các thông tin cần thiết sau đó cẩn thận thì dùng một phần mềm đã crack nào đó như (webtoexe hay HTML Complier) ghi vào CD, còn nhanh chóng thì để nguyên nội dung vào name-card, sau đó tạo file autorun.inf là xong. Đó là hai dạng name-card mà tôi thường thấy nhất. Ngoài ra còn có một số name-card chứa hẳn một chương trình nhằm giới thiệu công ty(Số này rất ít). Một số lỗi vẫn thường thấy trong các name-card này là vấn đề chính tả, đây là các lỗi gây phản cảm ghê gớm. Chưa kể yếu tố mỹ thuật, cách dùng màu sắc và hình ảnh, trình bày web tĩnh, tất cả làm nên một ấn tượng không hay về cái bìa và phản cảm về nội dung.

Tổ khúc website

Sau màn chào hỏi bằng e-name-card với các nội dung giới thiệu có thể xem là sơ sài thì e-catalogue có thể là hai dạng: website(tĩnh hoặc động) và một chương trình(software) với nhiều tính năng đặc biệt. Các doanh nghiệp thường băn khoăn trước việc quyết định sẽ thiết kế website động hay tĩnh. Việc băn khoăn này thường rớt vào các doanh nghiệp có mô hình vừa và nhỏ. Việc đầu tư cho việc thiết kế website sẽ không chiếm nhiều chi  phí do đó việc gõ cửa các công ty phần mềm danh tiếng sẽ gây bất lợi cho cả hai. Bên đặt hàng thì sẽ phải tốn một khoản chi phí lớn hơn dự kiến, bên thiết kế thì mô hình nhỏ quá, làm dễ lỗ công. Các công ty thiết kế web với mô hình vừa phải có đất dụng võ với những website như vậy. Tuy nhiên một giải pháp cho các doanh nghiệp chính là các nhóm thiết kế web tự do – do một vài sinh viên đã hoặc đang ra trường đứng ra tổ chức. Các nhóm này thường nhận hàng với giá cả - bao – nhiêu – cũng – làm.

Với việc không có một tiêu chí hay chuẩn nào về chất lượng nên chất lượng các website dạng này rất khó nói. Quá xấu hay quá kỹ thuật cũng là chuyện thường tình. Nhưng vấn đề cần xem xét chính là tính hiệu quả. Một số doanh nghiệp xem việc thiết kế một website giới thiệu sản phẩm công ty là mode, là phải có nhưng lại chi một số tiền khiêm tốn thì rõ ràng hiệu quả sẽ không cao. Vấn đề còn lại của các website loại này là ít được mọi người biết đến. Lúc này, một loại hình e-catalogue khác lại có đất dụng võ: website danh bạ website, trang vàng, trang trắng…(www.vn84.com, www.vndir.com, www.ypvn.com, www.danhbawebsite.com ). Các website này sẽ giới thiệu các công ty với thông tin về  website chia từng ngành nghề.

Việc công ty quyết định đặt thiết kế riêng phần mềm để giới thiệu sản phẩm thuộc về các công ty có các mặt hàng đặc biệt. Việc thiết kế hẳn phầm mềm giới thiệu thường là các mô hình sản phẩm được vẽ bằng kỹ thuật 3D trông rất ấn tượng, tuy nhiên dạng này ít thấy hơn.

Nhân nói về việc thiết kế website giới thiệu sản phẩm và công ty, riêng tôi đã có một vài kỉ niệm đáng nhớ. Khi thiết kế website www.sadaco.com  (Công ty SADACO), thời hạn thiết kế kéo dài hơn 6 tháng, lý do là trong lúc làm việc tôi phải làm việc trực tiếp với anh trợ lý, còn khi nghiệm thu thì đích thân anh tổng giám đốc nghiệm thu, các yêu cầu mang tính chất cá nhân được đem ra. Không biết trong quá trình thực hiện, anh trợ lý bàn bạc ra sao với anh tổng giám đốc không chỉ biết khi nghiệm thu, anh tổng giám đốc nói gì thì anh trợ lý chỉ còn biết gật gật và năn nỉ bên thiết kế làm lại. Đây là tình trạng phổ biến khi thiết kế website và làm catalogue nói chung. Cái nhìn về mỹ thuật, ý đồ thiết kế đôi khi bị mang tính chủ quan và hơi “bắt chước” do đã nhìn thấy đâu đó “hay hay” thế là bắt chước. Chúng tôi hay nói đùa “Ai hông am hiểu kĩ thuật  thì  không được tham gia các khía cạnh kỹ thuật, trừ giám đốc”.

Khúc biến tấu bomb mail.

Sau khi đã có e-name-card, website giới thiệu sản phẩm, công, tham gia vào các danh bạ website…Xem ra hiệu quả chưa được như ý lắm. Một loại hình khác - một biến tấu khác của e-catalogue - xuất hiện: Gửi email cho khách hàng. Đây chính là nguyên nhân của nhiều rắc rối về sau cho tất cả mọi người sử dụng internet. Ban đầu, với các địa chỉ email có sẵn trong address book, đó là danh sách bạn bè, thông tin sản phẩm - khuyến mãi sẽ gửi cho nhóm này, sau đó nhóm này sẽ gửi cho nhóm khác. Nhưng cách này cũng không hiệu quả lắm, vì số lượng địa chỉ email bị hạn chế, thế là xuất hiện hai dịch vụ ăn theo: dịch vụ quảng cáo qua email và dịch vụ “chôm chỉa” địa chỉ email và “gạ gẫm” bán lại cho người khác.

Trước hết xem qua dịch vụ nhận gửi quảng cáo qua email trước. Quả nhiên là các dịch vụ này chu đáo, họ có từ 20,000 đến hàng trăm ngàn địa chỉ email trong nước với phần đuôi là: @hcm.vnn.vn, @hn.vnn.vn, @vol.vnn.vn, @fptnet.com.vn…

Tất nhiên là nội dung thông tin cần chuyển tải từ đơn vị đặt hàng sẽ lần lượt chuyển đến khách hàng. Nhưng về phía khách hàng, đây quả là một cực hình. Hàng ngày vào dịch vụ internet check mail, với tốc độ truy cập bằng modem 56k chia sẻ cho cả phòng net, muốn check mail như yahoo hay hotmail thì sẽ mất khoảng hơn 10 phút mới thấy danh sách email, mất chừng 5 phút nữa để mở ra và bực mình. Rõ ràng quảng cáo cách này cũng chưa hay lắm. Hầu hết các chương trình duyệt mail đều có chức năng lọc spam(bomb thư) nhưng với một số chương trình gửi mail quảng cáo hiện nay thì chuyện vô hiệu hóa chức năng này quá dễ. Một chương trình như vậy hoạt động như sau: từ cơ sở dữ liệu chứa danh sách các địa chỉ email, phần nội dung, subject, được lần lượt đưa vào nội dung thư, sau đó chương trình sẽ ngẫu nhiên điền các thông tin khác vào email: người gửi, máy chủ gửi, ngẫu nhiên thời gian trễ giữa hai lần gửi mail. Thế là một cái máy bomb mail hoàn hảo ra đời.

Lại nói đến dịch vụ “chôm chỉa” địa chỉ email. Chắc hẳn có ít nhất một lần bạn ngạc nhiên khi thấy một cái mail quảng cáo nào đó gửi cho bạn và bạn thắc mắc làm sao người ta biết địa chỉ của bạn. Địa chỉ email của bạn bị lộ do các nguyên nhân sau:

            Địa chỉ mail của bạn được chương trình outlook express tự động lưu lại khi người dùng bấm “reply”. Địa chỉ này sẽ được chia sẻ với người khác thông qua một vài con virus như IloveYou hay CodeRed…Hoặc đơn giản hơn là địa chỉ email của bạn nằm trong một email thuộc dạng truyện cười hay chuyện hay truyền bá. Sau đó người này chuyển qua cho người khác và email của bạn bị lộ ra.

            Thứ nhì là khi bạn đăng ký tham gia vào một số diễn đàn, sau đó tuy bạn không điền email vào cuối mỗi bài nhưng trong phần tùy chọn của diễn đàn, bạn sử dụng chức năng  “hiển thị email”.

            Thứ ba là do có ai đó “để ý” bạn, họ sẽ vào các trang web chuyên quảng cáo và điền địa chỉ email của bạn vào đăng ký(!!).

            Ngoài ra các tên “chôm chỉa email (EmailCollector)” này sử dụng các chương trình như “EmailFinder”, ”Email Extractor”.. để duyệt qua các trang web và lưu lại địa chỉ.

            Một hình thức khác để có danh sách email, địa chỉ, thông tin cá nhân khác là đi “cướp”. Một hình thức mà các hacker bắt đầu chuyển hướng từ tấn công lung tung không mục đích sang tấn công theo đơn đặt hàng và “cướp” dữ liệu.

Vậy email mà các emailcollector sưu tầm được sẽ bán cho ai và bán bao nhiêu. Một lần, tôi (người viết bài này) được một bạn quen qua mạng chào bán 40,000 địa chỉ email của fptnet.com.vn với giá ban đầu là 1000vnđ/1email. Tôi nhẩm tính phải chi hết gần 40,000,000 để có 40,000 địa chỉ, quá mắc, sau một hồi thương thảo, bên bán giảm giá còn 100 đồng /1 email, như vậy trọn gói là 4,000,000 đồng. Ôi vẫn mắc quá, tôi từ chối cuộc giao dịch này. Lý do đơn giản là mail server của FPT bị tấn công và hơn 40,000 địa chỉ email đã bị lộ và phát tán khắp nơi. Ngoài ra các công ty nghiên cứu thị trường cũng có nhu cầu mua thông tin này, nhưng nếu chỉ với địa chỉ email thuần túy thì rất “khó bán”.

Đơn đặt hàng đặc biệt

Làm catologue là để quảng bá và giới thiệu mặt hàng. Làm e-catalogue có nghĩa là tiếp cập với một số lượng khách hàng lớn hơn. Vậy mà có lần tôi nhận được một đơn đặt hàng khá đặc biệt từ một công ty kinh doanh mặt hàng thủ công mỹ nghệ . Yêu cầu của chương trình là phải có tính bảo mật, hiện đại, khách hàng có thể dễ dàng xem, in ấn từ chương trình ra thành cuốn catalogue nhưng phải có mật khẩu bảo vệ, không phải ai cũng được xem (??!!). Ban đầu tôi rất ngạc nhiên về yêu cầu này, nhưng khi hiểu ra thì rất thú vị. Mặt hàng thủ công mỹ nghệ xuất đi nước ngoài vấn đề mẫu mã là vấn đề hàng đầu. Khách hàng yêu cầu được xem chi tiết từ kích thước, màu sắc, hoa văn, họa tiết, sau đó sẽ ghép các chi tiết ưng ý thành một sản phẩm, sau đó sản phẩm mẫu phải được họ xem trước mới đặt hàng. Do đó, trong quá trình giao dịch, các mẫu hàng này cần phải giao cho họ xem nhanh chóng, tiện lợi và không để cho đối thủ biết. Do đó, chương trình cần tính bảo mật cao. Còn sau sáu tháng kể từ khi thành phẩm được giao đi, các catalogue được thả nổi, lúc này mới mang tính chất quảng bá, giới thiệu rộng rãi.

Phát súng SMS và MS Messengers Service.

Sau khi sử dụng đến dịch vụ bomb mail để quảng cáo mà vẫn chưa hiệu quả, các doanh nghiệp chuyển sang hướng tiếp cận với khách hàng dạng khác: Nhắn tin vào điện thoại di động thông qua hệ thống nhắn tin ngắn SMS và sử dụng dịch vụ truyền và báo tin của hệ điều hành MSWindows(XP/2000). Không có gì khó chịu hơn khi đang sử dụng máy tính thì một ô thông báo hiện ra, nằm trên các ứng dụng khác, trông rất bực mình. Tôi có quen một anh bạn, hàng ngày anh nhận khoảng một chục email quảng cáo các loại. Tôi có nói anh xem hướng dẫn mà hủy bỏ đăng ký nhận tin thì anh cười như mếu “càng hồi âm năn nỉ, họ càng quảng cáo dữ, chỉ còn cách trả lại cho họ cái gì họ gửi cho mình thôi”. Sau hơn một tuần cố gắng “cái gì của Cesar thì trả lại cho Cesar” anh bạn tôi quá nản chuyển sang bomb lại số di động ghi trong quảng cáo (09…007008) nhưng xem ra cũng không ăn thua gì.

E-catalogue đi về đâu

Thực hiện tổ chức các thông tin phục vụ việc giới thiệu sản phẩm nhằm quảng bá thương hiệu là một việc làm hết sức cần thiết. Áp dụng các thành tựu về công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng phục vụ là cần làm và hiệu quả. Nhưng với những e-catalogue đầu tư theo dạng “đua đòi”, làm cho có, đầu tư ít vì không thấy có lợi nhưng vẫn làm có kết cục khá giống nhau. Ít người xem, người xem chỉ xem có một lần rồi không xem nữa. Khách hàng nhận được bomb mail nhiều đâm ra “thù”, tẩy chay, không ủng hộ nữa. Như anh bạn tôi, phản ứng mạnh mẽ đến mức đã áp dụng lại các biện pháp mà doanh nghiệp đã làm.

Khách hàng, lúc nào cũng rất cần thông tin về sản phẩm, hàng hoá, giá cả nhưng hãy chuyển tải các thông tin đó cho khách hàng một cách lịch sự, đầy đủ và thiện chí. Đừng biến máy tính thành công cụ quấy rầy mọi người.